De koffie staat al klaar als ik aankom. Tjebbe heeft zich goed voorbereid op het interview, getuige het volgeschreven A4-tje dat op tafel ligt. “Ja, ik heb wat op papier gezet, want er moet wel een lijn zitten in het verhaal.
“Ik ben de jongste uit een gezin van 3 kinderen, geboren en opgegroeid op het Rode Klif. Ik heb een tijdje bij mijn ouders gewerkt, tot ik in dienst moest. In die tijd heb ik thuis de mulo gedaan en later weg- en waterbouwkunde op de mts. Ik heb eerst een poosje gevaren en in 1974 ben ik gaan werken bij Aannemersbedrijf Van Oord Werkendam, een vrij christelijk familiebedrijf in de buurt van Gorkum. Dat Renneke en ik in die tijd ongetrouwd samenwoonden, dat we ‘hokten’, dat kon daar eigenlijk niet, maar uiteindelijk hebben ze me toch aangenomen. Bijna veertig jaar en vier fusies later ben ik in 2012 weer geëindigd bij Van Oord, een neef van het vroegere familiebedrijf Van Oord Werkendam. Daar tussenin is het bedrijf overgenomen door de Hollandsche Aanneming Maatschappij, de HAM. Wij doen alles wat met weg- en water bouw te maken heeft en alles wat met zand en grond van doen heeft en vervoerd wordt met water of over het water, zoals het aanleggen van wegen, zeedijken, havens en industrieterreinen. Ik ben begonnen als uitzetter/landmeter, later werd ik uitvoerder, hoofduitvoerder, projectleider en in 1988 ben ik bedrijfsleider geworden bij Brewaba Wasserbaugeschellschaft uit Bremen, een dochter van de HAM. Ik heb veel kansen gekregen om mezelf binnen het bedrijf te ontwikkelen. En… als jij goed was voor het bedrijf, dan was het bedrijf goed voor jou.
Van Oord werkte in Europa, de HAM werkte wereldwijd. Het was mijn wens om binnen Europa te werken en dat is gebeurd. Omdat er in 1976 geen werk meer was in Nederland, ben ik in Duitsland gaan werken. Renneke en ik woonden destijds op een schip en wij voeren daarheen waar het werk was. Mijn eerste project was het aanleggen van een zeedijk van 40 kilometer langs de Elbe. Later heb ik meegewerkt aan het bouwen van de Ems-tunnel, de nieuwe visserijhaven van Lauwersoog en begin jaren tachtig heb ik het voorwerk van de Haak aangelegd, de verbindingsweg tussen Boxum en Goutum . Deze weg is nu net weer afgebroken omdat de Haak om Leeuwarden klaar is. Daarnaast heb ik projecten gedaan in Portugal en in Nederland.
In totaal heb ik 30 jaar in Duitsland gewerkt. Toen de kinderen klein waren, huurden Renneke en ik soms een vakantiewoning in de buurt van mijn werk. Zo hebben ze eens een tijd gewoond op het eiland Sylt, een elite-eiland van Duitsland waar wij bezig waren met strandsuppletie.” In het tevoorschijn gehaalde fotoalbum zie ik twee kleine jongetjes en een heel jonge Renneke op het strand, in het zand en op een boot (een hopper). “Zelf herinneren de jongens zich niet veel meer uit die tijd. Toen ze naar school moesten, konden ze niet meer mee, dan zag ik mijn gezin alleen in het weekend. Sinds ik met pensioen ben hebben mijn beide zonen kinderen gekregen. Mijn kleinkinderen zie ik meer dan dat ik mijn eigen kinderen zag toen die klein waren.”
Om te illustreren hoe de projecten eruit zien waaraan hij heeft gewerkt, komt er een ander fotoboek op tafel. Ik zie prachtige (lucht)foto’s van zand en water, pijpleidingen en machines waarmee kleigrond wordt weggesneden, zogenaamde cutters. Een indrukwekkend stukje wereld waarvan ik weleens foto’s heb gezien in een krant of op tv, maar waarin ik me nooit echt heb verdiept. Tjebbe vertelt met veel enthousiasme hoe hij als bedrijfsleider de boeren moest zien te overtuigen om zijn bedrijf toestemming te geven de pijpleidingen over hun land te mogen leggen. Daartoe nam hij dan zitting in een zaaltje van de plaatselijke kroeg waar de boeren bij elkaar kwamen. “Gelukkig kon ik het Ost-Friesisch verstaan en later ook spreken, dat hielp in de onderhandelingen met de boeren. Die wilden natuurlijk uiteindelijk allemaal geld zien, waarbij ik moest oppassen dat ik de ene boer niet meer bood dan de andere. Het gebeurde weleens dat als ik alle boeren had gesproken op één na, dat die laatste dan ging dwarsliggen en dan begon het hele spel opnieuw. Ik vond het onderhandelen het mooiste onderdeel van mijn werk.
Wat ik ook mooi vond, was het bedenken van hoe dingen beter konden. Zo moesten wij in een bepaald project harde klei ‘cutteren’ (snijden), maar dat lukte niet. We deden maar 200 kuub per uur. Ik heb toen een stukje van die harde klei mee naar mijn kantoor genomen en dat onder water gezet. Na vijf dagen viel de grond uit elkaar. Bingo! We hebben de harde klei geploegd (2 meter diep), onder water gezet en toen deden we opeens 1200 kuub per uur in plaats van 200. Dat vond ik prachtig! Kort samengevat heb ik mijn hele werkzame leven eigenlijk gespeeld met zand en water…
In 2012 ben ik vervroegd uitgetreden. Ik heb nog een jaar parttime gewerkt om mijn opvolger in te werken en uiteindelijk heeft dat jaar mij geholpen om afstand te nemen en de overstap te maken naar mijn pensioen. Zoals alle mensen met veel ervaring had ik altijd min of meer bepaald hoe we zaken aanpakten, ik stuurde; nu kon ik alleen advies geven en daar werd wat mee gedaan of niet. Ik stond niet meer aan het stuur, maar langs de zijlijn. Zo groeide ik naar mijn pensioen toe. En… eerlijk gezegd heb ik het werk geen dag gemist toen het eenmaal voorbij was.
Voor Renneke was het niet gemakkelijk toen ik ‘thuiskwam’. Omdat ik veel van huis was geweest, was zij jarenlang kapitein geweest op dit schip. Ik heb daarom eerst, samen met een timmerman, een rommelhok verbouwd tot kantoor met twee werkplekken, één voor Renneke en één voor mijzelf. De mooie kast met fotoalbums – een erfstuk dat al jaren in de opslag stond – kunnen wij nu eindelijk plaatsen. Ik ben een echte verzamelaar, niet dat ik speciaal iets verzamel, ik gooi alleen nooit wat weg. Dus extra ruimte komt altijd van pas.”
Tegenover mij zit een gedreven man, die uren over zijn werk kan vertellen. Als ik voorzichtig informeer naar het leven ná zijn pensionering begint hij met evenveel enthousiasme te vertellen over waar hij zich nu mee bezighoudt en dat is nogal wat. “Twee jaar geleden heb ik een imker-cursus gevolgd met aansluitend een stage bij een bijenclub in Oosterwolde. Ik ben inmiddels gediplomeerd imker en in mijn achtertuin heb ik twee bijenvolken en een klein volkje, waarvan ik dit jaar 40 kilo honing heb geoogst. Ik wil niet meer dan vier volken hebben, want het is heel veel werk, eigenlijk heb ik me daar een beetje op verkeken. Maar het is wel een passie. Er zijn twee verschillende soorten bijen: de Buckfast en de Carnica. De Buckfast is wat minder vriendelijk dan de Carnica en daarom wil ik in mijn tuin graag de vriendelijke Carnica hebben. Om de beestjes nog beter te leren begrijpen ga ik twee dagen per maand als vrijwilliger naar Schiermonnikoog waar de Stichting Carnicateelt met bijen actief is.
Naast imker ben ik chauffeur geworden bij Emmaus in Koudum. Samen met mijn neef Jan Dijkstra rijd ik één ochtend per week van Lemmer tot Makkum om spullen en inboedels op te halen. We zijn daarbij wel kritisch, we nemen alleen spullen mee die te verkopen zijn in de winkel. En later bezorgen wij diezelfde spullen weer bij mensen die ze hebben gekocht.
Naast mijn werk bij Emmaus ben ik als vrijwilliger actief bij verschillende projecten van ‘Mijn Gaasterland’, een denktank met initiatieven. Ik repareer kapotte spullen voor ‘Mijn Repair Café’ en ik heb afgelopen zomer meubilair gemaakt voor Mijn Dorpstuin/‘Mijn Eetbare Tuin’ in Balk. Verder ben ik actief voor ‘Noordelijk Lokaal Duurzaam (NLD) energie’, een coöperatief energiebedrijf voor Noord Nederland en de Energie Coöperatie Gaasterland, wat een onderdeel is van deze coöperatie. Het mooie van deze coöperatie is de samenwerking met ‘Energie Coöperatie Gaasterland’ (ECG), een enthousiaste groep mensen die met hun leden via NLD Energie duurzame energie wil leveren en hierover zeggenschap wil hebben. De winst die gemaakt wordt, vloeit via de ECG terug naar de dorpen en gemeenschappen in Gaasterland en omstreken, waaronder Warns. En dan volg ik daarnaast nog schilderlessen bij Marga Houtman.”
Ik heb het gevoel dat Tjebbe nog uren zou kunnen vertellen over de projecten waar hij bij betrokken is. Maar na bijna twee uur heb ik voldoende stof voor een mooi verhaal!
Wilma Deurloo
Informatie over ECG en NLD: energiecooperatiegaasterland.nl en nldenergie.org.